Na początek zacznijmy od nakreślenia kilku definicji:
Biogazownia to instalacja służąca do celowej produkcji biogazu z biomasy roślinnej, odchodów zwierzęcych, organicznych odpadów (np. z przemysłu spożywczego), odpadów poubojowych lub biologicznego osadu ze ścieków. Wyróżniamy trzy rodzaje biogazowni w zależności od rodzaju materii organicznej, jaka jest używana:
- biogazownia na składowisku odpadów,
- biogazownia przy oczyszczalni ścieków,
- biogazownia rolnicza.
Typowa instalacja składa się zazwyczaj:
- układu podawania biomasy,
- komory fermentacyjnej,
- zbiornika magazynowego dla przefermentowanego substratu,
- zbiornika biogazu,
- agregatu prądotwórczego (gdy produkowana jest tylko energia elektryczna) lub agregatu kogeneracyjnego (gdy występuje kogeneracja energii elektrycznej i cieplnej).
Wymagania prawne.
Przepisy na chwilę obecną przewidują definicję biogazowni bez uszczegóławiania podziału na rodzaj surowca czy realizowane rozwiązanie odzysku energii. Jedynie w latach 2010 - 2011 wprowadzono pewne ułatwienia dla niewielkich biogazowni rolniczych:
- wprowadzając pojęcia biogazu rolniczego;
- wyłączając z przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko biogazownie o mocy elektrycznej poniżej 0,5 MW (przeliczając na ekwiwalent ilościowy gazu);
- zwalniając substancje powstające w procesie beztlenowego rozkładu obornika, gnojówki, gnojowicy, odpadów roślinnych pochodzących z rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego z obowiązku spełniania następujących wymogów jak:
- przed zastosowaniem komunalnych osadów ściekowych, poddania ich rozdrobnieniu, stosowania na glebach, na których nie są przekroczone wartości dopuszczalnych stężeń substancji, określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi;
- stosowania ich w taki sposób i takiej ilości, aby ich wprowadzenie do gleby nie spowodowało przekroczenia w niej dopuszczalnych wartości metal ciężkich (Cr, Pb, Cd, Hg, Ni, Zn, Cu);
- spełnienie wymagań dotyczących dopuszczenia wartości zanieczyszczeń określonych dla nawozów organicznych w celu określenia dawki możliwej do zastosowania na glebach;
- prowadzenia badań w laboratoriach posiadających certyfikat akredytacji lub certyfikacji wdrożonego sytemu jakości.
Te zmiany znacząco ułatwiły funkcjonowanie biogazowni rolniczych, zmniejszając ilość koniecznych do spełnienia wymogów prawnych oraz ułatwiając stosowanie pozostałości poprodukcyjnych w rolnictwie. Szczególnie ułatwione zostało funkcjonowanie biogazowni niewielkiej wydajności i mocy.
W przypadku wszystkich biogazowni, oprócz standardowych wymagań dla budowli i budynków, obowiązują szczegółowe przepisy wynikające z ustawy o prawie ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001 r z późniejszymi zmianami (ostatni tekst jednolity Dz.U. z 2013 poz. 1232) oraz ustawy o odpadach z 14 grudnia 2012 (Dz.U. z 2013 poz. 21). Wytwarzanie biogazu reguluje ustawa o prawie energetycznym z dnia 10 kwietnia 1997 r. ( Dz. U. z 2006 r. nr 89, poz. 625 z późniejszymi zmianami, ostanie z 8 stycznia 2010 r. i 19 sierpnia 2011 r.). Oczywiście z tych ustaw wynikają powiązane akty wykonawcze w tym najważniejsze:
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2013 r. w sprawie stwierdzania kwalifikacji w zakresie gospodarowania odpadami (Dz.U. z 2013 poz. 1186);
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. z 2010 poz. 1397);
Przepisy zależą od skali
Zakres przepisów obowiązujących poszczególne biogazownie zależy od ich wielkości i typu. Należy wziąć pod uwagę obowiązujące wyłączenia oraz fakt istnienia składowiska odpadów i rodzaju odzyskiwanych odpadów.
W skrócie wynika z nich, że każda biogazownia musi mieć:
- kierownika posiadającego uprawnienia do składowania odpadów wydane przez Urząd Marszałkowski, jeśli zawiera takie składowisko;
- zatwierdzoną przez Urząd Marszałkowski ocenę oddziaływania na środowisko w każdym przypadku generowanej mocy gazu powyżej 0,5 MW;
- wydane przez Urząd Marszałkowski decyzje administracyjne na zbieranie, składowanie (możliwe, lecz niekonieczne), odzysk i wytwarzanie odpowiedniego asortymentu odpadów (bezwzględnie wymagane dla biogazowni nierolniczych);
- wydane przez Urząd Marszałkowski decyzje administracyjne na korzystanie ze środowiska, tzw. decyzje emisyjne lub pozwolenie zintegrowane.
Takie dokumenty są podstawą do prowadzenia przez firmę ewidencji odpadów, raportowania wpływu na środowisko oraz wnoszenie odpowiednich opłat środowiskowych.
Z ubezpieczeniowego punktu widzenia wszystkie te przepisy nie mają wpływu na ubezpieczenia majątkowe, mogą jednak mieć znaczenie w przypadku ubezpieczenia utraty zysku oraz OC.
Co w przypadku naruszenia?
Niespełnienie obowiązku administracyjnego odnośnie zapisów zawartych w decyzjach emisyjnych albo pozwoleniu zintegrowanym, dotyczącym raportowania wpływu na środowisko lub stwierdzenie przez organ kontrolny (WIOŚ, Urząd Marszałkowski) niezgodności w przedstawionych raportach powoduje wszczęcie procedur prawnych. Rozpoczynają się one od kar finansowych, a w przypadku kolejnych nieprawidłowości, mogą skończyć się decyzją nakazową o wstrzymaniu działalności. Warto choćby zapytać, czy WIOŚ lub Urząd Marszałkowski nakładał na firmę kary finansowe z powodu niedotrzymania zapisów decyzji emisyjnych lub pozwolenia zintegrowanego.
Zatwierdzona ocena oddziaływania na środowisko może zawierać zobowiązania firmy odnośnie wprowadzenia szczególnych zabezpieczeń technicznych (katalitycznego lub absorpcyjnego oczyszczania spalin; ograniczenia czasowego spalania niektórych rodzajów odpadów itp.). Zwykle takie zobowiązanie są ograniczone konkretnym terminem i jeśli nie zostaną wykonane w jego zakresie, wygasają wszystkie pozwolenia wydane przez Urząd Marszałkowski i zgodnie z prawem firma musi wstrzymać działalność.
Nieposiadanie przez kierownika instalacji uprawnień do kierowania składowiskiem odpadów, wydanych przez Urząd Marszałkowski, uniemożliwi firmie otrzymanie kolejnych pozwoleń. A co w sytuacji, w której odpowiedni pracownik odchodzi z pracy, a firma nie zatrudnia następcy z właściwymi uprawnieniami? Wtedy każda kontrola WIOŚ lub Urzędu Marszałkowskiego może się zakończyć wydaniem decyzji o natychmiastowym wstrzymaniu działalności. Nie ma innej możliwości prawnej, ponieważ rozporządzenia w ogóle nie przewidują opcji prowadzenia składowiska przez osobę bez państwowych uprawnień.
To tyle w tym miesiącu. W grudniu zajmiemy się jeszcze m.in. kwestiami rozwiązań technicznych czy zabezpieczeń przeciwpożarowych.
Jeżeli w między czasie interesują Was dodatkowe informacje dotyczące tego tematu, prosimy o kontakt z autorem artykułu Robertem Sienkiewiczem: robert.sienkiewicz@warta.pl.
