Przemieszczanie ładunków wiąże się często z sytuacjami, którym można zapobiec. Jednak równie często są i takie, gdzie pomimo starań czy wyliczeń człowieka uniknąć lub przewidzieć się ich nie da. Dobrym przykładem są np. klęski żywiołowe czy wypadki. Nie bez znaczenia są też warunki pogodowe i drogowe. Im dłuższa droga i związane z nią operacje niezbędnego składowania oraz przeładunków, tym większe prawdopodobieństwo uszkodzenia, kradzieży czy zaginięcia ładunku. Stąd tak ważne jest, aby rozważyć, a nawet przyjąć jako niezbędne ubezpieczenie towaru.
Ograniczona odpowiedzialność przewoźnika to niewystarczająca ochrona
Wciąż niestety żywe jest błędne przekonanie, że powierzenie ładunku przewoźnikowi zawodowemu, posiadającemu polisę odpowiedzialności cywilnej przewoźnika, gwarantuje jego pełną ochronę.
Należy pamiętać, że nawet jeśli przewoźnik prawnie jest odpowiedzialny za szkodę to jego odpowiedzialność jest ograniczona i zwykle niższa niż wartość transportowanego ładunku.
Istnieje bowiem znaczna różnica między odpowiedzialnością przewoźnika, a faktyczną wartością przewożonego przez niego ładunku, a tym samym stratą, jaką można ponieść w przypadku jego uszkodzenia czy utraty.
Poniżej informacja o odpowiedzialności przewoźników:
Transport międzynarodowy | Podstawa prawna | Limit odpowiedzialności wg wagi | Limit odpowiedzialności wg jednostki |
morski | Reguły hasko-visbijskie | 2 SDR za kg | 666,67 SDR za jednostkę ładunku |
Reguły hamburskie | 2,5 SDR za kg | 835 SDR za jednostkę ładunku | |
Reguły rotterdamskie | 3 SDR za kg | 875 SDR za jednostkę ładunku | |
śródlądowy | CMNI Konwencja Budapesztańska w sprawie umowy przewozu towarów żeglugą śródlądową | 2 SDR za kg | 666,67 SDR za jednostkę ładunku, 1 500 SDR za kontener, 25 000 SDR za ładunek w kontenerze |
drogowy | CMR Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów | 8,33 SDR za kg | brak |
kolejowy | CIM-COTIF Konwencja międzynarodowe o przewozie towarów kolejami | 19 SDR za kg | brak |
lotniczy | Konwencja montrealska | 22 SDR za kg | brak |
Ponadto przewoźnik, zgodnie z Prawem przewozowym, nie ponosi odpowiedzialności, jeżeli utrata, ubytek lub uszkodzenie w przewozie przesyłki powstały wskutek siły wyższej. Natomiast w przewozie międzynarodowym, zgodnie z Konwencją CMR, przewoźnik zwolniony jest z odpowiedzialności, jeżeli zaginięcie, uszkodzenie spowodowane zostało okolicznościami, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec.
Dlatego też jeżeli wartość przesyłki jest wyższa niż maksymalna kwota, za którą odpowiada przewoźnik lub jeśli klient wysyła przesyłkę w nowe dotychczas nieznane mu kierunki lub rozpoczyna współpracę z nowym kontrahentem, warto zadbać o ubezpieczenie ładunku podczas transportu.
Ubezpieczenie cargo daje pewność, że jeśli coś pójdzie nie tak w transporcie, otrzyma się odszkodowanie w wysokości wartości ładunku na podstawie faktury handlowej, a nawet wyższej w przypadku zadeklarowania do ubezpieczenia wartości powiększonej o elementy, takie jak podatek VAT, przewidywany zysk/koszty handlowe, koszty dostarczenia ładunku do miejsca przeznaczenia czy opłaty celne.
Ubezpieczenie to dobrze zainwestowane pieniądze, ponieważ rzadko zdarza się, aby przesyłka miała wartość niższą niż kwota, za którą odpowiada przewoźnik.
Awaria wspólna w transporcie morskim
Niewątpliwym atutem ubezpieczenia cargo jest instytucja awarii wspólnej (General Average), przynależna do transportów morskich. Prawo to wywodzi się ze starożytnego systemu kooperatywy kupieckiej, w którym towary były gromadzone w celu wspólnego rejsu, a straty były dzielone między uczestników.
Awaria wspólna zdefiniowana została w Kodeksie morskim art. 250 par. 1 i brzmi:
Awarię wspólną stanowią nadzwyczajne poświęcenia lub wydatki poniesione rozmyślnie i rozsądnie w celu ratowania statku, ładunku na nim przewożonego oraz frachtu ze wspólnego dla nich niebezpieczeństwa.
Morze jest oczywiście nieprzewidywalne, natomiast zdarzają się też katastrofy spowodowane przez człowieka. Jeśli statek jest w niebezpieczeństwie, może być konieczne poświęcenie niektórych towarów w celu ochrony samego statku, jego załogi i pozostałego ładunku. Wszystkie koszty związane z akcją ratowniczą, w tym wartość spisanych na strat towarów, są dzielone proporcjonalnie między armatorów i właścicieli ładunków. Klasycznym przykładem poświęcenia jest wyrzucenie w celu odciążenia osiadłego na mieliźnie statku. „Jettison” to wyrzucenie za burtę ładunku lub materiałów statku, sprzętu lub zapasów. Inne przykłady obejmują utknięcie na mieliźnie, pożary i kolizje. Wówczas wszyscy uczestnicy (właściciele statków i ładunków) przyczyniają się do zrekompensowania poniesionych strat, a ogólne średnie roszczenia mogą być liczone w milionach dolarów, zaś ich rozliczenia mogą trwać latami.
Na całym świecie dochodzi do coraz większej liczby wypadków z udziałem kontenerów morskich, dlatego posiadanie ubezpieczenia, które chroni przed awarią wspólną, jest jeszcze ważniejsze, niż kiedykolwiek wcześniej.
Wraz ze wzrostem liczby wypadków na statkach, posiadanie ubezpieczenia, które obejmuje roszczenia awarii wspólnej, oznacza, że uniknięcie poniesienia astronomicznych kosztów związanych z roszczeniami, jest możliwe.
Awaria wspólna w praktyce
Cały ładunek zostaje zajęty. Wszyscy właściciele ładunków są odpowiedzialni za udział w stratach. Jeśli właściciel ładunku posiada ubezpieczenie, które obejmuje awarię wspólną, firma ubezpieczeniowa wystawi gwarancję. Jeśli nie, właściciele muszą sami zapewnić gwarancję w postaci kaucji, która pokryje proporcjonalne roszczenie. Ładunek nie zostanie wydany właścicielowi, dopóki nie zostanie udzielona gwarancja/opłacona kaucja (zazwyczaj kaucją musi być gotówka).
Jak należałoby wnioskować, odpowiedzialność za awarię wspólną sprawia, że zakup ubezpieczenia cargo jest istotną decyzją biznesową. Potencjalna strata finansowa wynikająca z roszczenia awarii wspólnej zwiększa znaczenie ubezpieczenia ładunku od wszystkich ryzyk. Zarówno od tego ryzyka, jak i zdarzeń losowych, kradzieży, rabunku, wypadku środka transportu czy też w zakresie typu „all risks” można ubezpieczyć ładunek w Warcie. Ochrona może zostać rozszerzona również o ryzyka polityczne (wojna/strajk), ekspozycję podczas wystaw i targów oraz dodatkowe składowanie w okresie nieobjętym ubezpieczeniem na czas transportu.
Formuła ubezpieczenia może być dwojaka, tj. umowa ubezpieczenia jednostkowego zapewniająca ochronę podczas jednorazowego przewozu ładunku lub umowa ubezpieczenia generalnego zapewniająca ochronę ładunkom przewożonym w rocznym okresie ubezpieczenia. Ubezpieczeniu może podlegać transport zlecony profesjonalnemu przewoźnikowi lub przewożony transportem własnym. Natomiast spedytorzy mogą ubezpieczyć przesyłki swoich klientów (właścicieli ładunku).
Jeżeli interesują Was dodatkowe informacje, dotyczące tego tematu, zapraszamy do kontaktu z Justyną Berent: justyna.berent@warta.pl.
