Pożar, definiowany w najprostszy możliwy sposób, to niekontrolowany proces spalania, który jest podstawowym ryzykiem obejmowanym ochroną w większości umów ubezpieczenia mienia, bez względu na formułę – all risks lub od ryzyk nazwanych. Jednocześnie jest ryzykiem systematycznie generującym największe szkody, nic więc dziwnego, że poświęca mu się coraz więcej uwagi również w skali makro.
W poniższej tabeli zaprezentowane są zagregowane, publiczne dane Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej nt. liczby pożarów poszczególnych rodzajów obiektów w Polsce w latach 2005 – 2023.
Źródło: opracowanie własne na podstawie corocznych Biuletynów Informacyjnych PSP, www.gov.pl/web/kgpsp/biuletyny-informacyjne-psp---roczne, dostęp 02.01.2024; oraz aktualności Komendy Głównej PSP, www.gov.pl/web/kgpsp/interwencje-strazakow-w-2023-roku, dostęp 02.01.2024
Wśród wyróżnionych rodzajów obiektów znajdują się: obiekty magazynowe, produkcyjne, użyteczności publicznej, mieszkalne oraz pozostałe. Do ostatniej grupy zalicza się m.in. środki transportu, uprawy, nieużytki, lasy i inne obiekty. Łączna liczba pożarów zamknęła się poniżej nienotowanego od 1995 r. poziomu 100 000 zdarzeń. Niespełna 65% przypadków miało miejsce w ostatniej, najszerszej grupie obiektów. Skupimy się jednak na tych 35%, wśród których znajduje się najwięcej składników majątkowych stanowiących przedmiot ubezpieczenia na polisach ubezpieczenia mienia i utraty zysku brutto.
Coraz mniej magazynów ulega pożarom
Na szczególną uwagę zasługuje wyraźny spadek liczby pożarów obiektów magazynowych i produkcyjnych. Tak rzadko magazyny nie paliły się jeszcze nigdy, pomimo ogromnego wzrostu łącznej powierzchni magazynowej w Polsce, która według wielu różnych, ogólnodostępnych źródeł wynosi na koniec III kwartału 2023 r. już ponad 30,5 mln m2. Dla porównania, w 2005 r. powierzchnia ta była aż 15-krotnie niższa przy liczbie pożarów w tej grupie o 80% większej niż obecnie.
Składa się na to kilka czynników, w tym m.in. wyższa kultura organizacyjna, większa liczba profesjonalnych operatorów logistyczno-magazynowych, większa średnia powierzchnia, zwiększony popyt oraz mocny spadek wskaźnika niewynajętej powierzchni magazynowej. To wszystko przekłada się na lepsze wyniki branży, konkurowanie jakością i większą ilość środków finansowych możliwych do przeznaczenie na poprawę bezpieczeństwa, w tym ppoż. i utrzymanie obiektów w niepogorszonym stanie. Konsekwentnym działaniem w zakresie oceny ryzyka technicznego (coraz częściej identyfikowanej jako wartość dodana do umowy ubezpieczenia, a nie źródło zbędnych wydatków) przyczyniamy się do poprawy omawianych statystyk.
Obiekty produkcyjne również zyskują na przestrzeganiu przepisów
Również liczba pożarów dla obiektów produkcyjnych i użyteczności publicznej jest jedną z mniejszych na przestrzeni ostatnich 18 lat. Szczególnie cieszy zdecydowany spadek liczby pożarów w obiektach produkcyjnych, w których ekspozycja na to ryzyko jest niepodważalnie największa. To właśnie tam ubezpieczyciele przywiązują największą wagę do przestrzegania powszechnie obowiązujących przepisów prawa, w tym w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz formułują dodatkowe zalecenia.
Pożar pożarowi nierówny
Jak łatwo się domyśleć, pożary generują co do zasady największe jednostkowe szkody. Czy wskutek mniejszej liczby pożarów mamy do czynienia z proporcjonalnie mniejszą liczbą istotnych z punktu widzenia ubezpieczyciela, największych zdarzeń? Do odpowiedzi na to pytanie posłużymy się wyłącznie klasyfikacją wielkości pożarów, a nie ich wartości i przyjrzymy się wyłącznie pożarom bardzo dużym.
Na potrzeby sporządzania dokumentacji zdarzeń Państwowa Straż Pożarna wprowadziła w ramach Systemu Wspierana Decyzji następującą klasyfikację pożarów (opracowanie własne):
Poniższy wykres przedstawia zagregowane dane dla analizowanej grupy obiektów: magazynowe, produkcyjne, użyteczności publicznej, mieszkalne. Dane dla 2023 roku nie są jeszcze dostępne, choć linia trendu wydaje się podążać w zupełnie innym kierunku niż w przypadku liczby pożarów. Dane dotyczące pozostałych obiektów nie są przedmiotem niniejszego opracowania.
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Ibidem
Należy zaznaczyć, że przy takich definicjach, którymi posługuje się PSP, możemy wyeliminować nieobiektywny czynnik, jakim jest wartość szkód/ mienia dotkniętego pożarem, a więc zupełnie pominąć m.in. czynnik inflacyjny. Mamy więc do czynienia z wyraźnym wzrostem rozmiarów pożarów sensu stricto, co oczywiście przekłada się koniec końców na rozmiar szkód, będących ich następstwem w ujęciu finansowym. Wysokość każdej ze szkód to rząd wielkości od co najmniej kilku do nawet kilkuset milionów złotych. Jako przykładowe zdarzenia o takich rozmiarach, można wskazać takie jak (za Biuletynem Informacyjnym PSP):
1/ W dniu 14.02.2022 r. w m. Ścinawa, woj. Dolnośląskie zgłoszono pożar hali magazynowej, w której składowane były sprasowane opakowania kartonowe. W wyniku zdarzenia spaleniu uległy dwie hale o łącznej powierzchni ok. 3500 m2. W działaniach ratowniczo-gaśniczych brało udział 20 pojazdów PSP (37 osób) oraz 21 pojazdów OSP (79 osób). Pierwszy zastęp dotarł na miejsce po 10 minutach[…];
2/ W dniu 23.03.2022 r. w m. Broniewice, woj. kujawsko-pomorskie zgłoszono pożar na terenie zakładu zajmującego się przetwórstwem tworzyw sztucznych (głównie folii). Łączna powierzchnia pożaru wyniosła 1400 m2. W pożarze spłonęły trzy hale oraz budynek warsztatowy. Z terenu zakładu ewakuowało się 11 pracowników, odnotowano 2 ranne osoby. W działaniach udział wzięło 26 pojazdów PSP (44 osoby) oraz 25 pojazdów OSP (100 osób). Pierwszy zastęp przybył po 10 minutach od przyjęcia zgłoszenia[…];
3/ W dniu 05.08.2022 r. w m. Osła, woj. Dolnośląskie doszło do pożaru zakładu przetwórstwa tworzyw sztucznych (produkcja paliw alternatywnych). Na terenie zakładu znajdowały się dwie hale, wokół których na ogrodzonym placu zgromadzono około 10 tys. ton plastików i 1200 ton gotowych paliw. Ewakuowano łącznie 87 osób z terenu zakładu i zakładów przyległych. W działaniach gaśniczych udział wzięło 242 pojazdy PSP (491 osób) w tym SGRChem-Eko oraz 174 pojazdy OSP (437 osób). Pierwszy zastęp przybył po 9 minutach od zgłoszenia[…];
4/ W dniu 20.08.2022 r. w Szczecinie, woj. zachodniopomorskie na terenie portu przy Nabrzeżu Bułgarskim zgłoszono pożar hali warsztatowo-magazynowej o wymiarach 30m x 180m. Spaleniu uległa ok. 1/3 hali o powierzchni 1800 m2. W działaniach ratowniczo-gaśniczych udział brało 17 pojazdów PSP (43 osoby), 3 pojazdy OSP (15 osób) oraz 4 pojazdy Portowej Straży Pożarnej (9 osób) w tym statek pożarniczy […].
Podsumowanie
Po analizie najnowszych danych, dotyczących liczby pożarów w Polsce, na pewno może cieszyć systematyczny spadek liczby takich zdarzeń. Wpływ na to ma naturalnie wiele czynników. Jednym z nich z pewnością są wymogi zabezpieczeń ppoż., których wymagają ubezpieczyciele. Przywiązują oni wagę do przestrzegania powszechnie obowiązujących przepisów prawa, zwłaszcza w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz formułują dodatkowe zalecenia, które są rekomendowane w wybranych branżach. Musimy jednak pamiętać, że nawet najlepszy system sygnalizacji pożaru czy instalacja tryskaczowa, spełniająca najnowsze normy, nie są w stanie wyeliminować wszystkich pożarów. Jednakże dodatkowe wdrożone zabezpieczenia w dużej mierze mają wpływ na to, czy do szkody w ogóle dojdzie, a jeżeli tak, to zdecydowanie pozwalają ograniczyć wartość powstałej szkody.
Jeżeli interesują Was dodatkowe informacje, dotyczące tego tematu, zapraszamy do kontaktu z Damianem Schodowskim: Damian.Schodowski@warta.pl
