Ze względu na swoją specyfikę elektrownie fotowoltaiczne narażone są przede wszystkim na szkody wywołane żywiołami, kradzieże oraz awarie. Wszystkie te ryzyka obejmowane są ochroną ubezpieczeniową w ramach nowego produktu Warty: OWU Zielonej Energii, dedykowane elektrowniom fotowoltaicznym lub elektrowniom wiatrowym (ubezpieczenie obowiązuje w TUiR „WARTA” S.A. od 1.01.2023 r.).
Decyzja o przyjęciu ryzyka do ubezpieczenia, a także oszacowanie składki oraz ustalenie warunków ubezpieczenia, wiąże się z wnikliwą oceną ryzyka. Na pierwszym etapie dokonuje jej inżynier oceny ryzyka technicznego (przeczytaj artykuł na ten temat zamieszczony w marcowym wydaniu), a następnie, już w procesie decyzji o przyjęciu lub odmowie przyjęcia podmiotu OZE do ubezpieczenia, analizy dokonuje underwriter ubezpieczeń majątkowych.
Działania sił natury
Na polskim rynku brak jest danych statystycznych dotyczących zdarzeń szkodowych w farmach fotowoltaicznych, ale można przeanalizować takie dane u naszych zachodnich sąsiadów. Z danych Niemieckiego Stowarzyszenia Ubezpieczycieli (GDV) wynika, że szkody żywiołowe stanowią na tamtejszym rynku ok. 36% wszystkich szkód w systemach fotowoltaicznych, z czego uderzenia pioruna stanowią 21%, śnieg 6%, silny wiatr 6% i grad 3%.
Biorąc pod uwagę podobne warunki klimatyczne oraz wspólne normy dla systemów PV można założyć, że takie dane mogłyby być podobne dla naszego rynku. Przy czym analizując mapy ryzyk żywiołowych reasekuratorów dla Polski można zauważyć, że ryzyko gradu oraz silnego wiatru jest nieznacznie niższe w Polsce niż w Niemczech, natomiast uderzenie pioruna jest na zbliżonym poziomie.
Wyładowania atmosferyczne
Jednym z podstawowych zdarzeń naturalnych, które bywa najczęstszą przyczyną szkód z ryzyk naturalnych w panelach fotowoltaicznych, jest wyładowanie atmosferyczne. Poziom tego ryzyka uzależniony jest od ukształtowania terenu i jakości wykonania instalacji. Biorąc pod uwagę, że jest to najczęstsza przyczyna szkód żywiołowych, a według danych European Severe Weather Database (ESWD) w Polsce występuje ok. 200 wyładowań atmosferycznych wywołujących szkody, to ocenie underwritera podlegają informacje w zakresie:
- położenia elektrowni fotowoltaicznej,
- producenta i wykonawcy montażu paneli fotowoltaicznych,
- posiadanie instalacji odgromowej (zgodnie z normą IEC 61643-32 instalację przeciwodgromową LPS Klasy III lub ocenę ryzyka wg. PN-EN 62305 -2, z której wynika, że instalacja LPS III nie jest wymagana)
Silny wiatr
Panele fotowoltaiczne powinny spełniać normy wytrzymałości– aby moduł fotowoltaiczny został dopuszczony do obrotu na rynku Unii Europejskiej musi spełnić normę IEC 61215 (moduły monokrystaliczne) oraz IEC 61646 (moduły naziemne cienkowarstwowe), a co za tym idzie – musi pozytywnie przejść serię testów i badań. Zgodnie z przytoczonymi normami panele fotowoltaiczne powinny wytrzymać napór wiatru 130 km/h przez godzinę. Wytrzymałość samych paneli fotowoltaicznych niestety nie stanowi o trwałości całej instalacji. Dlatego istotnym etapem analizy jest sprawdzenie informacjiczy elementy wykorzystywane do montażu paneli są odpowiedniej konstrukcji na bazie analizy założeń projektu(tu underwriter opiera się na informacji z raportu oceny ryzyka dokonanej przez inżyniera i informacji nt. wykonawcy i jego renomy w branży). Dodatkowo sytuacjach niekorzystnego ukształtowania terenu oraz braku naturalnych osłon przed wiatrem fakt, czy zostały zamontowane osłony przeciwwietrzne, może mieć znaczenie w dokonywanej ocenie ryzyka.
Śnieg
Kolejnym zdarzeniem naturalnym jest opad śniegu. Zgodnie z przytoczonymi wyżej regulacjami (pkt. 2 dotyczący wytrzymałości na silny wiatr) panele powinny wytrzymać nacisk 5400 Pa, tj. obciążenie 540 kg na m2 powierzchni panelu, co gwarantuje wytrzymałość we wszystkich strefach śniegowych w Polsce. Podobnie jak w przypadku silnego wiatru także tutaj analizuje się raport inżyniera w odniesieniu do informacji, czy konstrukcja wsporcza została zaprojektowana z uwzględnieniem stref obciążenia śniegiem.
Grad
Ostatnim omawianym w niniejszym artykule ryzykiem naturalnym jest grad. Zgodnie ze wspomnianymi normami badanie odporności modułu na grad polega na symulacji kul gradowych o średnicy 25 mm, uderzających w panele z prędkością 23 m/s (ok. 82 km/h). W Polsce rocznie średnio występuje ok. 500 takich zdarzeń, przy czym w większości przypadków części kule gradowe nie przekraczają 2 cm (źródło: ESWD), zatem większość burz gradowych nie stanowi zagrożenia dla paneli fotowoltaicznych. Dodatkowo bardziej szczegółowej oceny w tym zakresie dla konkretnych obszarów można dokonać na podstawie map ryzyk naturalnych reasekuratorów oraz map ścieżek gradowych.
Z reguły ochrona w zakresie ryzyk naturalnych nie jest limitowana, jednak ostateczna decyzja w tym zakresie podejmowana jest przez underwritera na podstawie oceny ryzyka konkretnej lokalizacji.
Po omówieniu kluczowych zdarzeń naturalnych przeanalizujemy pokrótce inne, istotne w ocenie ryzyka instalacji PV zagrożenia.
Inne istotne zagrożenia
Kradzież
Farmy fotowoltaiczne lokalizowane są na terenach rolniczych, łąkach czy polach z dala od siedlisk ludzkich, w związku z czym są szczególnie narażone na ryzyko kradzieży i dewastacji. Największe ryzyko kradzieży występuje podczas budowy farmy, kiedy elementy instalacji nie są jeszcze zamontowane tylko składowane na miejscu inwestycji.
W fazie eksploatacyjnej natomiast Warta rekomenduje i sprawdza, czy farma jest:
- w pełni oświetlona po zmierzchu i ogrodzona trwałym ogrodzeniem o wysokości minimum 2 m (z bramą zabezpieczoną w sposób uniemożliwiający wjazd lub wyjazd osobie nieuprawnionej);
- wyposażona w system nadzoru wizyjnego prowadzonego całodobowo z zachowaniem nagranego obrazu i dźwięku przez minimum 14 dni oraz alarm włamaniowy świetlno-dźwiękowy z powiadomieniem o włamaniu agencji ochrony mienia (z zapewnionym czasem dojazdu nieprzekraczającym 30 minut).
Pomimo zachowania ww. warunków ubezpieczyciel najczęściej ogranicza ryzyko kradzieży poprzez zastosowanie limitu odpowiedzialności.
Awaria
Chcąc przedstawić ryzyko awarii na wykresie, gdzie oś pionowa to poziom ryzyka, a oś pozioma to oś czasu, uzyskalibyśmy wykres w kształcie wanienki (wykres poniżej). Oznacza to, że w pierwszym roku poziom ryzyka awarii jest stosunkowo wysoki, co związane jest z tzw. wiekiem dziecięcym, natomiast w kolejnych latach ryzyko spada i stabilizuje się, a następnie rośnie po ok. 8-10 roku eksploatacji. W pierwszym roku eksploatacji najczęściej dochodzi do szkód na skutek błędów montażu lub wad produktowych. Należy mieć na uwadze, że w pierwszych latach instalacja PV podlega gwarancji.
Warta – zgodnie z OWU Zielona Energia – nie odpowiada za szkody, za które na podstawie umowy (w tym umowy serwisowej) lub obowiązujących przepisów prawa (w tym z tytułu gwarancji lub rękojmi) odpowiedzialny jest producent, sprzedawca, dostawca lub wykonawca usługi, chyba że podmiot ten pisemnie zakwestionował swoją odpowiedzialność za szkodę, nie jest w stanie realizować zobowiązań w związku z upadłością likwidacyjną lub nie występuje w obrocie gospodarczym. Dlatego z tego punktu widzenia istotny wpływ na ryzyko ma wiarygodność wykonawcy instalacji, wiarygodność producenta paneli oraz pozostałych elementów instalacji PV.
Czynnikami, które wpływają na organiczne ryzyka awarii poza systemami bezpieczeństwa wynikającymi z przepisów prawa, są:
- Umowa serwisowa – zgodne z OWU Zielona Energia ubezpieczający jest zobowiązany do objęcia całej instalacji PV umową serwisową zgodną z wymaganiami producenta lub dostawcy; w przypadku zmiany lub rozwiązania takiej umowy serwisowej ubezpieczający i ubezpieczony zobowiązani są niezwłocznie powiadomić o tym fakcie Wartę;
- Monitoring 24h pracy farmy – system kontrolujący bieżącą pracę farmy i pozwalający na wczesne wykrycie usterek, co może zapobiec powstaniu większej szkody.
Co do zasady ryzyko awarii nie jest traktowane przez Wartę bardziej restrykcyjnie niż pozostałe ryzyka.
Pożar
Pożar jest ryzykiem, którego skutki szkody są największe. Charakterystyka ryzyka pożaru jest zbliżona do ryzyka awarii (wykres kształtu wanienki), ponieważ najczęściej do pożaru dochodzi na skutek awarii elektrycznej, błędów w montażu (również w fazie eksploatacyjnej) oraz uderzenia pioruna (źródło: Państwowa Straż Pożarna). Bazą do oceny ryzyka pożaru jest ocena zdarzeń pierwotnych, tj. awarii oraz uderzenia pioruna.
Według danych grupy Instytutu Fraunhofera ds. Systemów Energii Słonecznej ISE w okresie 20 lat w Niemczech odnotowano 350 pożarów systemów solarnych na 1,4 mln wszystkich instalacji zasilanych słońcem w tym kraju (łącznie z instalacjami prosumenckimi). Daje to prawdopodobieństwo wystąpienia pożaru w okresie 12 miesięcy na poziomie 0,0125‰. W przypadku farm fotowoltaicznych dodatkowe zagrożenie pożarem w instalacjach występuje często na skutek wypalania łąk, dlatego ważne jest, aby wykaszanie traw zostało uwzględnione w umowie serwisowej.
Rynek wciąż młody
Segment rynku ubezpieczenia farm fotowoltaicznych jest stosunkowo młodym rynkiem w fazie intensywnego rozwoju, zatem wciąż podlega obserwacji i analizie w każdym obszarze: ulepszania technologii produkcji i montażu, rozwoju i uaktualniania map ryzyka (z uwzględnieniem zmian klimatu w odniesieniu do potencjału występowania szkód z przyczyn naturalnych) czy stałego monitorowania przez ubezpieczycieli statystyki występowania szkód z innych zagrożeń. Jedno jest pewne – wszyscy musimy postawić na konieczność ciągłego poszerzania wiedzy nt. OZE.
Jeżeli interesują Was dodatkowe informacje, dotyczące tego tematu, zapraszamy do kontaktu zGrzegorzem Tymczyszynem: grzegorz.tymczyszyn@warta.pl.
