Rozważając kwestię ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej biegłych rewidentów (lub mniej formalnie: audytorów) i firm audytorskich, warto zaznaczyć na wstępie, że ubezpieczeniem takim objęta jest ich odpowiedzialność cywilna za szkody będące następstwem działania lub zaniechania – ich jako ubezpieczonych lub osób, za które ponoszą odpowiedzialność - które miało miejsce w okresie ubezpieczenia i stało się w związku z prowadzoną działalnością zawodową.
Czym jest ubezpieczenie OC i jak działa w praktyce?
Odpowiedzialność cywilna to ponoszenie majątkowych konsekwencji działań własnych lub osób trzecich w granicach określonych przez prawo. Głównym celem odpowiedzialności cywilnej jest zobowiązanie sprawcy do naprawienia szkody poszkodowanemu, np. w postaci właściwego świadczenia odszkodowawczego. Odpowiedzialność cywilna na gruncie polskiego kodeksu cywilnego może być odpowiedzialnością deliktową za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym (art. 415 k.c. i n.) i odpowiedzialnością kontraktową z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 k.c. i n.). W każdej sprawie szkodowej konieczne jest zaistnienie przesłanek tejże odpowiedzialności w postaci wystąpienia szkody w mieniu osoby trzeciej, niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania bądź bezprawnego działania audytora, a także związku przyczynowego pomiędzy wspomnianymi działaniem lub zaniechaniem czy też bezprawnym i zawinionym działaniem audytora a powstałą szkodą.
Samo ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej (OC) to rodzaj ubezpieczenia majątkowego, które zapewnia ochronę w sytuacji, gdy ubezpieczony będzie zobowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej komukolwiek w następstwie czynu niedozwolonego lub kontrahentowi wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Na mocy umowy ubezpieczenia OC zakład ubezpieczeń przejmuje na siebie ekonomiczne skutki szkód wyrządzonych osobom trzecim, pod warunkiem, że ubezpieczony jest prawnie zobowiązany do ich naprawienia.
Niniejszy wywód stanowi jedynie przedsmak zagadnienia dotyczącego problematyki ubezpieczenia OC biegłych rewidentów i firm audytorskich, która uwidacznia się w toku postępowań likwidacyjnych związanych z roszczeniami zgłaszanymi z ich polis, a których wysokość waha się od kilku tysięcy złotych do kilku milionów złotych.
Ryzyko zawodowe biegłego rewidenta a OC
Biegły rewident to zawód zaufania publicznego, a osoby które go wykonują nie tylko muszą posiadać odpowiednie kwalifikacje zawodowe umożliwiające przeprowadzanie kontroli sprawozdań finansowych przedsiębiorstw, ale także rozległą wiedzę z wielu innych dziedzin i, co nie mniej istotne, nieposzlakowaną opinię. Ustawa z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym określa zakres zadań, które mogą być wykonywane przez audytora i firmy audytorskie. Przedmiot wykonywanej działalności to nie tylko wykonywanie czynności rewizyjnych, ale także usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych i podatkowych, doradztwo podatkowe, prowadzenie postępowań upadłościowych lub likwidacyjnych czy wykonywanie ekspertyz lub sporządzanie opinii ekonomiczno-finansowych.
Zważywszy, że zakres działalności wykonywanej przez audytorów jest bardzo szeroki, to ryzyko powstania po ich stronie obowiązku naprawienia szkody związanej z błędem w wykonywaniu zawodu, w tym także o znacznej wartości, ocenia się jako wysokie. Stanowi to z pewnością jeden z powodów nałożenia przez ustawodawcę na firmy audytorskie nakazu zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania czynności rewizji finansowej. W przypadku świadczenia innych usług lub działalności, wskazanych w ustawie, firma audytorska jest obowiązana zawrzeć także umowę ubezpieczenia OC z tytułu świadczenia tych usług lub prowadzenia działalności.
Już od ponad 10 lat TUiR Warta S.A. współpracuje z biegłymi rewidentami oferując im ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej zawodowej na warunkach określonych w generalnym porozumieniu zawartym początkowo z Krajową Izbą Biegłych Rewidentów, później Polską Izbą Biegłych Rewidentów. Ubezpieczamy ich zarówno w zakresie obowiązkowym wynikającym z Rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 7 listopada 2017 w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej firmy audytorskiej, jak i w tzw. dobrowolnym zakresie nadwyżkowym i uzupełniającym.
Wspomniany akt określa szczegółowo zakres obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej firmy audytorskiej z tytułu wykonywania czynności rewizji finansowej oraz z tytułu świadczenia innych usług lub prowadzenia działalności, o których mowa w ustawie o biegłych rewidentach oraz minimalną sumę gwarancyjną tego ubezpieczenia. Jej wysokość zależy od przedmiotu działalności firmy audytorskiej i wynosi, według wyboru ubezpieczającego określonego we wniosku, równowartość 400 000 EUR w złotych w odniesieniu do czynności rewizji finansowej. Gdy przedmiotem działalności jest np. usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych i podatkowych, doradztwo podatkowe czy działalność w zakresie prowadzenia postępowania upadłościowego lub likwidacyjnego suma wynosi 10 000 EUR. Mając na względzie różnorodność świadczonych usług oraz zasięg możliwych konsekwencji ewentualnego błędu zawodowego, kwestią problematyczną jest, czy taka kwota będzie wystarczająca do pokrycia ewentualnych roszczeń klientów. Rozstrzygnięcie może przynieść analiza zakresu czynności świadczonych przez firmę audytorską oraz, co istotne, skali działalności prowadzonej przez jej kontrahentów i strat, które może ponieść wskutek ewentualnych błędów biegłych rewidentów.
Jak dopasować ofertę do ryzyka?
Rozwiązaniem godnym rozważenia jest podwyższenie sumy gwarancyjnej poprzez rozszerzenie ubezpieczenia obowiązkowego o ubezpieczenie nadwyżkowe, w którym limity odpowiedzialności mogą być ustalone indywidualnie na znacznie wyższym poziomie niż określony w Rozporządzeniu, zaś „skrojona na miarę” polisa może zostać dodatkowo uzupełniona o odpowiedzialność za szkody powstałe na skutek powszechnie świadczonych usług związanych z doradztwem kadrowym i administrowaniem płacami.
Mówiąc zatem wprost, przy wyborze stosownego zakresu ubezpieczenia, w tym kwot sum gwarancyjnych, zasadnicze pytanie sprowadza się do odpowiedzi na to, jak duże ryzyko jest w stanie wziąć na siebie sam biegły rewident i czy taki wybór zapewni mu poczucie spokoju.
Kontynuacją rozważań w zakresie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej firm audytorskich będzie studium przypadku na przykładach szkód już zlikwidowanych przez Wartę. Omówimy sprawę roszczenia dotyczącego audytu śledczego zleconego audytorowi w związku z defraudacją środków pieniężnych spółki przez głównego księgowego jako przykład szkody z zakresu podstawowej działalności firmy audytorskiej, jaką jest rewizja finansowa. Pochylimy się nad roszczeniem, których podstawą była umowa o świadczenie usług księgowych przez firmę audytorską, na kanwie której zwrócimy uwagę, dlaczego warto rozważyć rozszerzenie umowy o ubezpieczenie nadwyżkowe. Przeanalizujemy szkodę związaną z doradztwem kadrowym i administrowaniem płacami w zakresie obliczania niepodatkowych należności publicznoprawnych, która jest objęta ochroną w ramach ubezpieczenia uzupełniającego.
Oferta rynkowa Warty w zakresie ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej grup zawodowych nie ogranicza się oczywiście wyłącznie do ubezpieczeń biegłych rewidentów. Od lat współpracujemy z izbami lub samorządami oraz organizacjami zawodowymi, tworząc programy ubezpieczeniowe dostosowane do specyfiki szerokiej gamy zawodów prawniczych, podmiotów rynku nieruchomości czy branży budowlanej. Wychodząc naprzeciw rosnącym potrzebom rynku, wynikającymi m.in. z dynamicznie zmieniających się regulacji prawnych i oczekiwanych limitów odpowiedzialności, jesteśmy otwarci na współpracę w zakresie tworzenia rozwiązań ubezpieczeniowych zarówno dla istniejących, jak i nowopowstających grup zawodowych, również tych których nie dotyczy obowiązek ubezpieczenia.
Jeżeli interesują Was dodatkowe informacje dotyczące tego tematu, zapraszamy do kontaktu z Moniką Słomką-Grabowską (Monika.Slomka-Grabowska@warta.pl) lub Tomaszem Balcerowskim (Tomasz.Balcerowski@warta.pl)
