Oszacowanie składki oraz ustalenie warunków ubezpieczenia dla lądowych farm wiatrowych dokonywane jest po uprzedniej ocenie ryzyka. Analiza ta odbywa się dwuetapowo. W pierwszej kolejności przez inżyniera oceny ryzyka w zakresie stanu technicznego oraz obsługi serwisowej farmy wiatrowej, a następnie przez undrewritera w pozostałym obszarze.
Najczęstszymi szkodami w farmach wiatrowych są uszkodzenia łopat oraz pożary. Przy czym o ile szkody w łopatach powodują relatywnie niewysokie straty, o tyle pożary gondol na ogół kończą się szkodami całkowitymi. Z danych statystycznych wynika, że w skali roku dochodzi do około 117 pożarów na 200.000 wiatraków. Turbiny wiatrowe zapalają się głównie na skutek usterek elektrycznych lub mechanicznych a trzy najczęstsze punkty zapłonu to przetwornice, kondensatory oraz hamulce.
Wobec powyższego, przy ocenie ryzyka w ubezpieczeniu farm wiatrowych underwriter bierze pod uwagę przede wszystkim:
- doświadczenie wykonawców farmy wiatrowej,
- wiek turbin,
- zakres umów serwisowych,
- istniejące zabezpieczenia,
- analizę raportów z badań poszczególnych elementów farm wiatrowych, dokonanych przez inżyniera oceny ryzyka,
- historię szkodową.
Producent turbin wiatrowych i wykonawca infrastruktury
Elektrownia wiatrowa składa się z turbin wiatrowych (WTG – wind turbin generator). W ich skład wchodzą turbiny i osprzęt z wyłączeniem infrastruktury (BOP – balans of plant), która obejmuje fundamenty, podstacje elektryczne, drogi dojazdowe, okablowanie, sieci, transformatory itp. W procesie inwestycyjnym turbiny wiatrowe stawiane są przez producenta turbin, natomiast infrastruktura budowana jest przez innych wykonawców. Przy ocenie ryzyka underwiter bierze pod uwagę doświadczenie wykonawców, a oceny dokonuje się oddzielnie dla producenta turbin i oddzielnie dla wykonawcy infrastruktury. Do najbardziej znanych producentów instalujących w Polsce turbiny należą Vestas, Nordex, GamesaSimens, GE, Enercon.
Wiek turbin wiatrowych
Wiek turbin ma istotny wpływ na ryzyko, które rośne wraz z długością okresu eksploatacji, a to przekłada się na wycenę kosztu i warunki ubezpieczenia. Przyjmuje się, że żywotność turbin wiatrowych wynosi ok. 20-25 lat. Mając na uwadze to założenie oraz uwzględniając obciążenia dynamiczne występujące w układzie napędowym turbiny, można przyjąć, że wiek tych maszyn ma istotnie wyższe znaczenie niż w przypadku innych maszyn stacjonarnych. Warta, zgodnie z OWU Zielona Energia, niezależnie od wieku turbin, wypłaca odszkodowanie wg wartości odtworzeniowej w tzw. systemie „nowe za stare”. Jedynie w przypadku szkód całkowitych powstałych na skutek awarii mechanicznej lub elektrycznej w turbinach powyżej 10 roku eksploatacji, odszkodowanie wypłacane jest wg wartości rzeczywistej, czyli wg wartości odtworzeniowej pomniejszonej o stopień zużycia.
Należy przy tym wspomnieć, że definicja szkody całkowitej w OWU Zielona Energia odnosi się do przedmiotu ubezpieczenia. W procesie likwidacyjnym w przypadku szkody całkowitej bierze się pod uwagę uszkodzenie całej turbiny – a zatem pojedyncze awarie poszczególnych jej elementów, jak np. przekładni czy generatora, powodujące konieczność ich wymiany nie stanowią szkody całkowitej. Szkoda taka wystąpi dopiero, jeśli koszty wymiany (koszty odtworzenia) uszkodzonego elementu przekroczą wartość rzeczywistą całej turbiny. W praktyce taka sytuacja może wystąpić dopiero w mniej więcej 14-16 roku eksploatacji.
Zważywszy na szeroki zakres ubezpieczenia turbiny wiatrowe po 12 roku eksploatacji nie są pożądanym ryzykiem w portfelu.
Umowy serwisowe
OWU Zielona Energia stanowią, że warunkiem zawarcia umowy ubezpieczenia w zakresie Sekcji I (Ubezpieczenie Elektrowni wiatrowych) i Sekcji II (Ubezpieczenie Utraty przychodu wskutek Szkody w Elektrowniach wiatrowych) jest posiadanie przez Ubezpieczającego aktywnej umowy serwisowej z producentem lub autoryzowanym serwisantem turbin. Umowy serwisowe z reguły mają szeroki zakres i obejmują zdalny monitoring turbin 24/7, konserwacje w tym także przeglądy okresowe (czytaj więcej na ten temat tutaj), naprawy z uwzględnieniem dostaw części zamiennych, komponentów i materiałów eksploatacyjnych. Umowy serwisowe zawierają też gwarancje dostępności technicznej. Konsekwencją niedotrzymania określonej w umowie dyspozycyjności jest wypłata odszkodowania z tytułu utraconych dochodów.
Underwriter dokonuje oceny ryzyka uwzględniając zakres aktualnej umowy serwisowej, co oznacza, że zmiana umowy serwisowej w trakcie trwania umowy ubezpieczenia może stanowić istotny wzrost ryzyka z konsekwencjami art. 816 kc. – co za tym idzie ubezpieczyciel może zażądać dodatkowej składki za zwiększone ryzyko.
Zabezpieczenia farm wiatrowych
Elementy turbiny zamontowane na górze konstrukcji znajdującej się na otwartej przestrzeni są bardziej narażone na wyładowania atmosferyczne niż te osadzone przy gruncie. Najbardziej narażonymi na uderzenia piorunów elementami konstrukcji turbin wiatrowych są łopaty wirnika, co potwierdzają dane statystyczne. Zabezpieczenia przed uderzeniem pioruna powinny obejmować całą konstrukcję turbiny, włącznie z łopatami, oraz być zgodne z obowiązującymi normami. Nawet najlepsza ochrona odgromowa nie jest w stanie całkowicie wyeliminować szkód wyrządzanych przez wyładowania atmosferycz–e – może spowodować jednak zmniejszenie ich rozmiarów.
Wystąpienie strat na dużą skalę w wyniku pożaru wynika z faktu, że straż pożarna nie może aktywnie walczyć z pożarem gondoli. Drabiny nie osiągają wymaganej wysokości, a wspinanie się wewnątrz wieży podczas pożaru jest wykluczone ze względu na skrajne ryzyko dla życia strażaków. Działania straży pożarnej ograniczają się więc do zabezpieczenia miejsca pożaru przed przeniesieniem się ognia. Z tych powodów wymagamy systemu monitoringu i kontroli pracy elektrowni, który pozwala na wykrycie usterek na wczesnym etapie oraz rekomendujemy montaż systemu gaszenia mgłą wodną lub CO2. Zainstalowanie rekomendowanych systemów gaszenia obniża ryzyko powstania dużej szkody, co przekłada za na wysokość składki i warunki oferowanego pokrycia.
Farmy wiatrowe, podobnie jak farmy fotowoltaiczne, lokalizowane są na terenach rolniczych, łąkach czy polach z dala od siedlisk ludzkich, niemniej ryzyko kradzieży w farmach wiatrowych, ze względu na ich konstrukcję, jest istotnie mniejsze niż w farmach PV. Warta, zgodnie z OWU Zielona Energia, wymaga systemu nadzoru wizyjnego prowadzonego całodobowo, z zachowaniem nagranego obrazu i dźwięku przez minimum 14 dni. Wymaga również alarmu antywłamaniowego świetlno-dźwiękowego, z powiadomieniem o włamaniu agencji ochrony mienia i zapewnionym czasem dojazdu nie dłuższym niż 30 minut. W praktyce jednak zdarzają się indywidualne ustalenia z ubezpieczającym, co do zastosowanych zabezpieczeń przeciwkradzieżowych.
Bezemisyjne źródła energii odnawialnej to nasza przyszłość, nawet jeśli proces eksploatacji elektrowni fotowoltaicznych i wiatrowych nie jest pozbawiony wad. Generują one swoje problemy także dla nas, ubezpieczycieli, w obszarze nierzadkich przecież szkód związanych z ich działalnością. Jednak energia z odnawialnych źródeł energii jest najlepszą, i jedyną drogą, jeśli chcemy zacząć dbać o środowisko i zmniejszać wpływ człowieka na zmiany klimatu.
Ważne jest więc, aby szeroko rozumiana branża OZE, dla naszego bezpieczeństwa i swojego efektywnego rozwoju, dbała o zachowywanie wysokich standardów działalności – poczynając od producentów, poprzez wykonawców instalacji farm, kończąc na samym procesie produkcji energii. A my – ubezpieczyciele – zadbamy o bezpieczeństwo producentów OZE i ich odbiorców w przypadku nieprzewidzianych zdarzeń szkodowych.
W przypadku pytań lub wątpliwości prosimy o kontakt z Grzegorzem Tymczyszynem: Grzegorz.Tymszczyn@warta.pl
