Tempomat - czym jest i czy warto go mieć?

Czym jest tempomat w samochodzie?

Nazwa tempomat łączy w sobie dwa słowa – tempo i automat. To urządzenie, które odpowiada za utrzymanie stałej prędkości pojazdu bez konieczności operowania pedałem przyspieszenia. Pierwszy tempomat miał swoją premierę już w 1945 roku. Działał on jako blokada dalszego wciskania pedału gazu. Z biegiem lat to rozwiązanie było udoskonalane. Zadaniem tempomatu stało się utrzymanie stałej prędkości auta aż do momentu wciśnięcia hamulca lub wyłączenia systemu. Korzystanie z urządzenia ograniczało się w zasadzie do dróg szybkiego ruchu i autostrad. Ideą wprowadzenia tempomatu była chęć zmniejszenia zużycia paliwa. Urządzenie było w stanie utrzymać stałą prędkość pojazdu nawet przez kilkaset kilometrów. Jednocześnie tempomat odciążał kierowcę z konieczności ciągłego dodawania gazu lub hamowania.

To rozwiązanie ogromną popularność zyskało przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych, które słynęły ze świetnie rozwiniętej sieci autostrad. Na rynku europejskim tempomat był montowany głównie w luksusowych autach. Obecnie staje się standardowym elementem wyposażenia wszystkich nowych pojazdów.

Można wyróżnić trzy fazy technologicznego rozwoju tempomatu:

• klasyczny tempomat (CCS, Cruise Control System),
• tempomat adaptacyjny (ACC, Adaptive Cruise Control),
• inteligentny tempomat (ICC, Intelligent Cruise Control).

Jak działa klasyczny tempomat w samochodzie?

Klasyczny tempomat (Cruise Control System) składa się z kilku podzespołów:

• jednostka sterująca,
• czujnik prędkości jazdy,
• regulator kąta ustawienia przepustnicy,
• przełączniki do ustawiania pożądanej prędkości i wyłączania układu.

Jednostka sterująca wysyła sygnał i obsługuje elektroniczną przepustnicę. W trakcie całego procesu uwzględniane są:

• czujniki położenia gazu, hamulca i sprzęgła,
• aktualna prędkość auta,
• temperatura silnika,
• ewentualna awaria sterownika (sygnalizowana kontrolką „check engine”).

Tempomat steruje przepustnicą. Dzięki temu dla utrzymania stałej prędkości jest w stanie dodawać lub odejmować gazu w sytuacji, gdy auto pokonuje podjazd lub zjeżdża z górki.

To kierowca ustawia tempomat przez wybór pożądanej prędkości. Sterownik odczytuje sygnał o zmianie ustawień prędkości i analizuje położenie pedału hamulca oraz gazu. Następnie zestawia te dane z rzeczywistą prędkością samochodu. W kolejnym etapie sterownik wysyła odpowiednią informację do regulatora kąta ustawienia przepustnicy. Ten ustawia przepustnicę tak, aby utrzymać stałą prędkość.

Czym jest aktywny tempomat?

Aktywny tempomat (tempomat adaptacyjny, ACC, Adaptive Cruise Control) stanowi rozwinięcie technologiczne klasycznego tempomatu. Jego główną funkcją jest samodzielna redukcja prędkości w momencie napotkania przeszkody na drodze. Tempomat adaptacyjny to zaawansowany układ, który do prawidłowej pracy wykorzystuje:

• kamery na przedniej szybie,
• czujniki bliskiego i wydłużonego zasięgu,
• system parkowania,
• komputer sterujący,
• głowicę radarową.

Tempomat adaptacyjny cały czas skanuje otoczenie pojazdu, mierząc dystans dzielący pojazd od auta jadącego przed nim. Dane są przekazywane do sterownika, który na ich podstawie dostosowuje prędkość samochodu, aby zachować bezpieczny odstęp. W pojeździe wyposażonym w aktywny tempomat możesz samodzielnie ustawić dystans, jaki chcesz utrzymać za poprzedzającym Cię pojazdem.

Jak działa tempomat adaptacyjny?

Tempomat adaptacyjny do prawidłowej pracy wykorzystuje głównie radar. Mnie popularne rozwiązanie stosują japońscy producenci. Wykorzystują oni tzw. lidary, czyli urządzenia bazujące na technologii laserowej. Ta technologia nie jest powszechna ze względu na problemy z prawidłowym funkcjonowaniem. Efektywność działania lidarów drastycznie spada w niekorzystnych warunkach pogodowych. Podczas obfitych opadów problemy miewa również radar laserowy. Tempomat adaptacyjny może także korzystać z danych rejestrowanych przez kamery wideo o wysokiej rozdzielczości, które są zamontowane w pojeździe.

Aktywny tempomat współpracuje z systemami, które są na wyposażeniu większości współczesnych aut jak ABS, ASR czy ESP. To pozwala systemowi kontrolować prędkość samochodu, hamowanie i przyspieszanie.

Adaptacyjny tempomat działa bardzo podobnie do klasycznego. Wystarczy, że:

• rozpędzisz samochód do określonej prędkości,
• wciśniesz przycisk „SET”,
• ustawisz pożądaną prędkość za pomocą regulacji „+” i „-”.

W odróżnieniu od klasycznego tempomatu wersja adaptacyjna samodzielnie zwalnia, aby zachować bezpieczny odstęp.

Schemat działania aktywnego tempomatu jest następujący:

• Samochód jadący przed Tobą zwalnia. Tempomat redukuje prędkość Twojego auta, aby zachować ustawioną wcześniej bezpieczną odległość.
• Samochód przed Tobą przyspiesza. Tempomat przyspiesza Twój pojazd do ustawionej przez Ciebie prędkości.
• Samochód przed Tobą zwalnia poniżej prędkości obsługiwanej przez Twój tempomat (najczęściej jest to 30 km/h). Tempomat redukuje prędkość Twojego auta. Jednocześnie wysyła sygnał dźwiękowy, abyś przejął kontrolę i zatrzymał samochód.
   

Jakie są rodzaje aktywnych tempomatów?

Wyróżniamy trzy rodzaje tempomatów adaptacyjnych:

• System działający w określonym zakresie prędkości

Tempomat działa na przykład w zakresie prędkości 30-180 km/h. Z tego względu układ nie jest aktywny w korkach. Gdy samochód zwolni poniżej 30 km/h, urządzenie wyłączy się i poinformuje o tym za pomocą sygnału dźwiękowego. Wtedy kierowca samodzielnie musi wyhamować pojazd.

• System działający w pełnym zakresie prędkości

Tempomat może wyhamować pojazd do momentu całkowitego zatrzymania. Nie może jednak samodzielnie ruszyć. W tym celu konieczna jest ponowna aktywacja tempomatu przez wciśnięcie pedału gazu.

• System Stop&Go

Najbardziej zaawansowana wersja tempomatu aktywnego. Działa w pełnym zakresie prędkości. Do prawidłowego funkcjonowania wymaga automatycznej skrzyni biegów. Tempomat po zatrzymaniu pojazdu jest w stanie ponownie rozpędzić auto do wyznaczonej prędkości. Urządzenie samodzielnie hamuje i rusza, dzięki czemu kierowca nie musi wykonywać dodatkowych czynności.

Czym jest inteligentny tempomat?

Kolejnym krokiem w ewolucji tempomatu jest ICC (Intelligent Cruise Control). Inteligentny tempomat ro rozwiązanie oferujące wiele funkcji:

• Rozpoznawanie znaków

Inteligentny tempomat współpracuje z kamerami i nawigacją. Dzięki temu automatycznie dostosowuje ustawioną przez kierującego prędkość do rozpoznanego znaku z ograniczeniem.

• Dostosowanie prędkości w zakrętach

ICC pobiera dane z map i samodzielnie określa prędkość bezpieczną do pokonania danego zakrętu. System może także korzystać z informacji rejestrowanych i przekazywanych przez czujniki oceniające warunki pogodowe (czujnik deszczu, czujnik zmierzchu).

• Dostosowanie prędkości na rondach i zjazdach z dróg szybkiego ruchu

Tempomat pobiera dane z map i automatycznie redukuje prędkość na zjazdach z autostrady, drogi ekspresowej oraz ronda.

• Przewidywanie zagrożeń

ICC wykorzystuje dane z Internetu oraz mapy do ograniczenia prędkości w razie uzyskania informacji o wypadku.

• Tryb ECO

Inteligentny tempomat dostosowuje prędkość pojazdu, aby zoptymalizować zużycie paliwa lub prądu. W czasie podjazdu pod górkę redukuje ustawioną prędkość i zwiększa ją podczas zjeżdżania.

Najnowsze modele pojazdów są wyposażone w jeszcze bardziej zaawansowane rozwiązania technologiczne. Inteligentny tempomat współpracuje z asystentem pasa ruchu oraz monitorowania martwego pola. W takiej sytuacji Twoja aktywność ogranicza się do włączenia kierunkowskazu w celu wyprzedzenia wolniej jadącego auta. Wtedy:

• Asystent martwego pola kontroluje, czy żaden pojazd nie porusza się lewym pasem.
• Asystent pasa ruchu kieruje pojazd na lewy pas.
• Tempomat samoczynnie rozpędza auto do maksymalnej prędkości ustawionej przez kierowcę.
   

Jakie są zalety tempomatu w samochodzie?

Tempomat to rozwiązanie, które ma wiele zalet:

• Zwiększa poziom bezpieczeństwa w czasie jazdy
• Pomaga obniżyć koszty paliwa
• Podnosi komfort prowadzenia pojazdu
• Pomaga uniknąć ewentualnego mandatu z powodu przekroczenia dozwolonej prędkości
• Pozwala zredukować emisję spalin do atmosfery

Tempomat to bardzo wygodne i bezpieczne rozwiązanie. Jednocześnie nie zwalnia Cię z obowiązku kontrolowania sytuacji na drodze. Inteligentny tempomat ma być wsparciem, a nie zastępstwem dla kierowcy. Koncerny samochodowe nieustannie rozwijają tę technologię. W niedługim czasie tempomat będzie w stanie przewidywać zagrożenie i na przykład zatrzymać samochód przed skrzyżowaniem. To kolejny krok w rozwoju pojazdów autonomicznych.