Poradnik dla kierowców: jak bezpiecznie poruszać się po autostradzie w Polsce?

Wypadki na polskich autostradach — jak zminimalizować ryzyko?

Choć autostrady są stosunkowo bezpieczne, to nadal zdarzają się na nich wypadki i kolizje. Jak wynika z najnowszego rocznego raportu Policji, w samym 2022 roku doszło do 362 zdarzeń drogowych, gdzie w ich wyniku zginęły 64 osoby. Dla porównania, na jednojezdniowych drogach dwukierunkowych doszło do aż 16 840 wypadków.

Dobre statystyki wypadków na autostradach (jeśli można o nich tak powiedzieć) mogą wynikać z dużej ostrożności kierowców i świadomości na temat zasad bezpiecznego poruszania się po takich drogach. Warto jednak co pewien czas odświeżać i stale uzupełniać swoją wiedzę, aby zminimalizować ryzyko powstawania kolejnych niebezpiecznych zdarzeń drogowych. To szczególnie ważne w przypadku młodych kierowców, którzy nie mają jeszcze wiele doświadczenia w poruszaniu się po takich drogach.

Istnieje kilka kwestii, o których trzeba wiedzieć, aby móc bezpiecznie poruszać się autostradą. Mowa tu m.in. o:

• sprawdzeniu stanu technicznego pojazdu przed wyruszeniem w drogę,
• dostosowaniu prędkości do przepisów ruchu drogowego i aktualnych warunków na autostradzie,
• płynnej i spokojnej jeździe, bez gwałtownych ruchów,
• zachowaniu odpowiedniego odstępu od innych uczestników ruchu drogowego,
• przepisowym wyprzedzaniu,
• prawidłowym włączaniu się do ruchu i zmianie pasa,
• jeździe na suwak
• korytarzu życia,
• odpoczynku przy pokonywaniu dłuższych tras,
• procedurach w razie powstania awarii.

Bez względu na to, czy poruszasz się drogą A1, czy inną polską autostradą, zdecydowanie warto pamiętać o tych zasadach. Jeśli chcesz wiedzieć o nich więcej, poniżej znajdziesz szczegółowe omówienie każdej z nich.

Przed podróżą autostradą sprawdź stan techniczny pojazdu

W przypadku każdej dłuższej podróży stan techniczny pojazdu ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa. Mowa tutaj przede wszystkim o elementach, które stosunkowo szybko zużywają się na skutek eksploatacji, a wpływają na komfort i właściwości jezdne auta. Zanim wyruszysz w  podróż autostradą, sprawdź poziom płynów eksploatacyjnych (oleju, płynu do spryskiwaczy itd.) i stan innych elementów, np. wymień wycieraczki na nowe, jeśli krawędzie gumy są uszkodzone lub ułamane.

Koniecznie sprawdź także stan ogumienia pojazdu. To jego jedyny element, który bezpośrednio styka się z nawierzchnią i ma ogromne znaczenie dla właściwości trakcyjnych, komfortu czy nawet spalania. Musisz skontrolować nie tylko obecność ewentualnych przecięć czy przetarć, ale także zmierzyć grubość bieżnika, która nie może być mniejsza niż 1,6 mm. Oprócz tego warto także zadbać o:

• sprawne oświetlenie (warto spakować do schowka zapasowe żarówki),
• prawidłowe ciśnienie opon (zgodne z zaleceniami producenta),
• dobry stan klocków hamulcowych i tarcz.

Pamiętaj też o odpowiedniej ilości paliwa w baku. Choć na autostradach są rozmieszczone stacje benzynowe, to istnieją takie fragmenty trasy, gdzie przez dłuższy czas ich po prostu nie ma — a jazda na rezerwie stwarza duże ryzyko utknięcia na środku autostrady. Jest też szkodliwa dla układu paliwowego i napędowego pojazdu.
 

Dostosuj prędkość i płynność jazdy

Zgodnie z ograniczeniami prędkości na polskich drogach, jeśli jedziesz autostradą samochodem osobowym lub motocyklem, możesz osiągnąć maksymalnie 140 km/h. Jednocześnie musisz też zwracać uwagę na ewentualne znaki, które zmniejszają ten limit — będzie tak np. wtedy, gdy na trasie przeprowadzane są prace drogowe lub kiedy dany fragment nie ma pasa awaryjnego.

Oczywiście prędkość powinna też być dostosowana do aktualnych warunków na drodze (jazda po zmroku czy w deszczu wymaga zwykle wolniejszej i uważniejszej jazdy) i przy uwzględnieniu natężenia ruchu. Należy też jechać w taki sposób, aby nie utrudniać innym kierowcom poruszania się po autostradzie czy wykonywania manewrów — np. jazda wyłącznie lewym pasem i jego blokowanie (tzw. szeryfowanie na drodze) utrudnia innym wyprzedzanie; stwarza też dodatkowe niebezpieczeństwo.

Równie ważna dla bezpieczeństwa jest również płynność jazdy. Wszelkie gwałtowne manewry, zbyt częsta zmiana pasa ruchu czy nagłe hamowanie, gdy nie ma takiej potrzeby, zwiększają ryzyko wypadku. Co więcej, zbyt dynamiczna jazda jest sprzeczna z zasadami Eco Drivingu i negatywnie wpływa na spalanie, a tym samym koszty podróży, które na autostradzie i tak mogą być już dość duże.

Pamiętaj o zachowaniu odpowiedniego odstępu od innych pojazdów

Polskie przepisy w większości przypadków nie wskazują dokładnej odległości między pojazdami na drodze. Wszystko zależy od prędkości i dystans ten powinien być nie mniejszy niż połowa liczby km/h kierującego pojazdem. Dla przykładu, jeśli jedziesz samochodem osobowym po trasie A2 z prędkością 140 km/h, musisz zachować odstęp co najmniej 70 m od kolejnego pojazdu.

To bardzo ważne, ponieważ przy dużej prędkości droga hamowania znacznie się wydłuża. Przy niewielkim odstępie między pojazdami, nawet przy krótkim czasie reakcji, ryzyko kolizji jest bardzo wysokie. Dodatkowo w niesprzyjających warunkach atmosferycznych prawdopodobieństwo wypadku wzrasta jeszcze bardziej.

Dość częstym zjawiskiem na polskich autostradach jest tzw. jazda na zderzaku. Do takiej sytuacji zwykle dochodzi, gdy kierowca jedzie lewym pasem i utrzymuje niewielki odstęp za pojazdem z przodu, który wykonuje manewr wyprzedzania. W ten sposób próbuje pospieszać wyprzedzającego i wymusić pierwszeństwo; niekiedy może też trąbić czy migać światłami. Za taką „brawurę” aktualny taryfikator mandatów przewiduje karę w postaci grzywny o wartości od 300 do 500 zł i 6 punktów karnych.

Bezpieczne wyprzedzanie na autostradzie

Omijanie, wymijanie i wyprzedzanie to podstawowe manewry, które wykonuje każdy kierowca. Przyjmuje się, że na autostradzie wyprzedzać można tylko na środkowym i lewym pasie. Jak się okazuje, wykonanie tego manewru jest dozwolone także na prawym — wynika to z faktu, że autostrady są drogami dwujezdniowymi, gdzie każda z nich jest jednokierunkowa. Nie zmienia to jednak faktu, że jazda wyłącznie lewym pasem jest zabroniona i należy poruszać się jak najbliżej prawej strony jezdni.

Jak bezpiecznie wyprzedzać? Musisz upewnić się, że pas do wyprzedzania jest pusty i żaden kierowca jadący za Tobą już nie rozpoczął tego manewru. Oczywiście należy pamiętać o stosowaniu kierunkowskazów i zwiększeniu prędkości na tyle, aby móc bezpiecznie (z odpowiednim odstępem od innych uczestników ruchu) i jak najszybciej wrócić na prawy pas.

Trzeba także zachować dużą czujność, ponieważ może zdarzyć się tak, że wyprzedzany sam będzie chciał zacząć manewr wyprzedzania. W przypadku kierowców stale poruszających się lewym pasem, do tego z zawrotną prędkością — najbezpieczniej będzie po prostu ich przepuścić.
 

Prawidłowe włączanie się do ruchu i jazda na suwak

Bezpieczne i zgodne z przepisami włączanie się do ruchu na autostradzie polega przede wszystkim na ustąpieniu pierwszeństwa i sprawdzeniu w lusterkach, czy jest odpowiednio dużo miejsca na wykonanie tego manewru. Oczywiście trzeba też odpowiednio wcześniej włączyć kierunkowskaz, aby zasygnalizować swoje zamiary innym kierowcom.

Niekiedy na drogach szybkiego ruchu jeden pas się kończy, np. w miejscu zwężenia. Wtedy należy zastosować jazdę na suwak, aby umożliwić bezpieczną zmianę pasa na autostradzie. Tutaj obowiązuje ważna zasada, która polega na przepuszczaniu pojazdu, który jest na końcu kończącego się pasa i sygnalizuje chęć jego zmiany. Pamiętaj: jazda na suwak jest obowiązkowa, a jej niestosowanie grozi otrzymaniem mandatu.
 

Korytarz życia — ważna zasada na autostradzie

Jedną z najważniejszych reguł poruszania się po autostradzie w korku jest stosowanie tzw. korytarza życia. Dzięki niemu pojazdy uprzywilejowane mogą bez przeszkód przejechać przez korek i tym samym szybko dotrzeć do celu, np. miejsca wypadku, gdzie konieczne jest natychmiastowe udzielenie pomocy medycznej.

Zasada jest bardzo prosta — wystarczy, że kierowcy stojący w korku zjadą maksymalnie do krawędzi jezdni (lewej lub prawej, w zależności od tego, na którym pasie się znajdują) i tym samym stworzą tunel, którym będzie można przejechać. Choć pozostawanie na pasie awaryjnym jest według przepisów zabronione, to przy przepuszczaniu pojazdu uprzywilejowanego nie powinno to mieć negatywnych konsekwencji.

Uwaga: jeśli autostrada ma trzy pasy, a znajdujesz się na prawym lub środkowym — zawsze zjeżdżaj do prawej krawędzi jezdni.

Długa jazda autostradą? Nie zapominaj o odpoczynku

W przypadku dłuższych tras warto robić 15-minutowe przerwy co 2 godziny. Ma to duże znaczenie szczególnie na drogach szybkiego ruchu, gdzie stosunkowo duża prędkość poruszania się wymaga większej koncentracji. Pamiętaj, aby zatrzymywać się tylko w przeznaczonych do tego miejscach postojowych na autostradzie. Mogą to być np. parkingi czy stacje benzynowe, gdzie bez trudu rozpoznasz ich oznaczenia na trasie. Takie obiekty są też rozmieszczone co pewien czas, więc nie musisz obawiać się np. 4-godzinnej jazdy bez przerwy.

W trakcie postoju warto wysiąść z samochodu i  „rozprostować kości” — przejść niewielki dystans, a nawet lekko się porozciągać. To także dobra okazja do skorzystania z toalety. Jeśli na danym miejscu postojowym znajduje się stacja benzynowa, restauracja szybkiej obsługi lub automat z napojami, to dobra okazja do zjedzenia ciepłego posiłku, wypicia kawy czy napoju energetycznego, aby mieć siłę na dalszą drogę.

W razie awarii zachowaj ostrożność

Awaria na autostradzie może być dość stresującym wydarzeniem — zwłaszcza, jeśli uniemożliwia dalszą jazdę, a w najbliższej okolicy nie ma żadnego miejsca postojowego. W takiej sytuacji możesz zatrzymać się na poboczu. Pamiętaj jednak o wyłączeniu silnika i włączeniu świateł awaryjnych. Zanim wyjdziesz z samochodu, załóż kamizelkę odblaskową i ustaw trójkąt ostrzegawczy w odpowiedniej odległości od pojazdu. Zachowaj przy tym szczególną ostrożność, ze względu na dużą prędkość innych uczestników ruchu drogowego.

Jeśli nie możesz samodzielnie naprawić usterki, musisz wezwać pomoc, np. w ramach wykupionego ubezpieczenia Assistance. Nie zapomnij też zadzwonić pod numer 19111, aby powiadomić zarządcę drogi o postoju na poboczu. Jeśli nie masz przy sobie smartfona, skorzystaj z rozmieszczonych na autostradzie telefonów alarmowych. Łatwo je rozpoznać — są żółte lub pomarańczowe i mają napis SOS na obudowie.