Budowa układu kierowniczego
Układ kierowniczy jest elementem budowy samochodu, który odgrywa podstawową rolę. To właśnie dzięki niemu kierowca może swobodnie skręcać i utrzymywać stały kierunek jazdy. Składa się z dwóch głównych mechanizmów:
- kierowniczego – umożliwia korygowanie toru jazdy i skręcanie,
- zwrotniczego – sprawia, że koła na jednej osi wychylają się w tym samym kierunku.
Każdy z tych mechanizmów jest z kolei zbudowany z szeregu mniejszych podzespołów, takich jak np. system kompensacji skrętu kół Ackermana, który zmniejsza ryzyko wystąpienia podsterowności i ogranicza zużycie opon. Warto przede wszystkim wspomnieć o jednym z elementów układu kierowniczego, czyli układzie wspomagania, montowanym standardowo w większości współczesnych aut. Dzięki niemu nie trzeba wkładać dużo siły w ruchy kierownicą, co jest szczególnie pomocne np. w trakcie parkowania na chodniku.
Istnieją trzy rodzaje wspomagania:
- hydrauliczne – wykorzystuje olej pod ciśnieniem, które wytwarza pompa (najczęściej łopatkowa), zasilana bezpośrednio z silnika. Charakterystyczne dla starszych modeli aut;
- elektrohydrauliczne – działa na takiej zasadzie, jak wspomaganie hydrauliczne. W tym przypadku jednak za zasilanie pompy odpowiada silniczek elektryczny;
- elektryczne – jak sama nazwa wskazuje, wykorzystuje jedynie silnik elektryczny; nie ma w nim układu hydraulicznego. Występuje w większości najnowszych samochodów.
Co ciekawe, niektóre modele aut mogą posiadać dodatkowe usprawnienia związane z układem wspomagania, np. tryby umożliwiające dostosowanie jego mocy do potrzeb kierowcy i warunków na drodze. Przykładem może być tutaj Fiat Panda II hatchback z 2004 roku i funkcja „CITY”, powstała głównie z myślą o precyzyjnych manewrach w mieście.
Jak samodzielnie sprawdzić stan układu kierowniczego?
Niesprawny układ kierowniczy stanowi zagrożenie dla kierującego, pasażerów oraz innych uczestników ruchu. Znacznie zwiększa ryzyko utraty kontroli nad autem, co może prowadzić do wypadku i kolizji. Z tego względu warto co jakiś czas kontrolować jego stan, przede wszystkim poprzez zwracanie uwagi na sygnały świadczące o możliwych usterkach.
Typowe objawy problemów z układem kierowniczym obejmują:
- stukanie przy skręcaniu – uciążliwe, wyraźnie słyszalne, szczególnie w trakcie jazdy po nierównościach. Jeśli podejrzewasz awarię, sprawdź układ na wyłączonym silniku, ale włączonym zapłonie. Wystarczy, że przekręcisz kierownicę do oporu: raz w lewą, raz w prawą stronę. Wbrew powszechnej opinii, okazjonalne skręcanie kół w miejscu nie powinno prowadzić do uszkodzenia układu;
- nierównomierne zużycie ogumienia – zmierz grubość bieżnika opon przednich. Szybsze zużywanie się ogumienia po jednej stronie osi może być skutkiem nieprawidłowego działania układu kierowniczego;
- piszczące i niskie dźwięki przy maksymalnie skręconej kierownicy – mogą wskazywać na zapowietrzenie układu wspomagania, niski stan płynu, uszkodzoną lub poluzowaną pompę;
- wyciek płynu wspomagania;
- luzy na kierownicy – samochód powinien reagować nawet na delikatne ruchy kierownicą.
- nieprawidłowe działanie wspomagania – zbyt słabe, za mocne lub całkowicie niesprawne.
Zły stan układu kierowniczego może objawiać się też ściąganiem auta w trakcie jazdy na jedną stronę. Taka awaria często ma jednak inne przyczyny, obejmujące np. problemy z systemem hamulcowym czy nawet nieprawidłowym ciśnieniem opon.
Jeśli wykryjesz niepokojące objawy, które mogą świadczyć o awarii układu kierowniczego, najlepiej będzie umówić się na wizytę w warsztacie samochodowym. Mechanik przeprowadzi wtedy szczegółową i dokładną diagnostykę, z uwzględnieniem np. geometrii czy pomiarów ciśnienia roboczego w mechanizmie wspomagania.
Skuteczne sposoby na to, jak dbać o układ kierowniczy
Podobnie jak w przypadku skrzyni biegów w samochodzie, dla dobrego stanu układu kierowniczego znaczenie ma sposób, w jaki korzystasz ze swojego pojazdu. Musisz przede wszystkim pamiętać o spokojnej jeździe, bez gwałtownego najeżdżania na krawężniki przy parkowaniu czy progi zwalniające. Zwracaj też uwagę na dziury w drodze, szczególnie w trakcie skręcania — wtedy układ kierowniczy jest najbardziej narażony na usterki.
Jeśli chcesz wydłużyć żywotność systemu kierowania, stosuj się dodatkowo do limitu obciążenia ustalonego przez producenta pojazdu. Informacje o dopuszczalnej masie całkowitej (także z przyczepą) znajdziesz np. w karcie pojazdu i dowodzie rejestracyjnym.
Aby odpowiednio zadbać o układ kierowniczy, nie zapominaj również o:
- kontroli stanu płynu wspomagania – jeśli samochód jest wyposażony w system z układem hydraulicznym lub elektrohydraulicznym. Znajdziesz go w zbiorniczku z symbolem kierownicy. Jego ilość sprawdzisz w taki sam sposób, jak olej w układzie smarowania (korek zbiornika jest wyposażony w bagnet). Płyn wspomagania należy też wymieniać co 2-3 lata lub 60-80 tys. km;
- prawidłowej geometrii i wyważeniu kół;
- odpowiednim ciśnieniu opon;
- dopasowaniu rozmiaru kół do możliwości pojazdu – zbyt duże felgi mogą szybciej zużywać układ kierowniczy.
Co ważne, w przypadku samochodów ze wspomaganiem elektrycznym warto też zadbać o akumulator. Jego stan ma duży wpływ na prawidłowe działanie systemu.
