Współwłasność samochodu – z czym się wiąże i co powinni wiedzieć współwłaściciele pojazdu?

Współwłasność pojazdu – na czym polega?

Zgodnie z art. 195 Kodeksu cywilnego własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom. Współwłasność jest to więc sytuacja, w której prawo własności do tej samej rzeczy przysługuje jednocześnie kilku osobom (współwłaścicielom). 

W kontekście samochodu lub innego pojazdu współwłasność oznacza, że pojazd ten jest zarejestrowany na więcej niż jedną osobę, a dane wszystkich współwłaścicieli widnieją w dowodzie rejestracyjnym. 

W polskim prawie wyróżnia się dwa rodzaje współwłasności:​

• współwłasność w częściach ułamkowych – każdy ze współwłaścicieli ma określony udział w prawie własności, którym może rozporządzać (np. sprzedać go lub przekazać w darowiźnie) bez zgody pozostałych, ale decyzje dotyczące całego mienia, takie jak np. sprzedaż czy rejestracja pojazdu, wymagają zgody wszystkich współwłaścicieli;
• współwłasność łączna – dotyczy głównie współmałżonków, którzy mają wspólność majątkową i wspólników spółki cywilnej. Charakteryzuje się tym, że współwłaściciele nie mają określonych udziałów w prawie własności, a cała rzecz należy do nich wspólnie. Rozporządzanie nią (np. sprzedaż pojazdu) wymaga zgody wszystkich współwłaścicieli.

Współwłaściciel auta a zniżki OC – wady i zalety współwłasności pojazdu

Przy wyliczaniu wysokości składki na obowiązkowe ubezpieczenie samochodu firmy ubezpieczeniowe biorą pod uwagę wiele aspektów. Jednym z nich jest właśnie liczba właścicieli. Ważny jest również wiek, szkodowość czy miejsce zamieszkania posiadaczy pojazdu. 

W związku z tym współwłasność samochodu ma sporo korzyści, ale też pewne ograniczenia.

Zalety współwłasności:

• Niższa składka dla młodych kierowców – współwłaściciel samochodu poniżej 25 roku życia może płacić mniej za OC, jeśli drugim właścicielem jest bardziej doświadczony kierowca. Warto jednak pamiętać, że nie zawsze tak się dzieje. Niektóre firmy ubezpieczeniowe uwzględniają najmłodszego współwłaściciela przy kalkulacji składki.
• Budowanie historii ubezpieczeniowej – młody kierowca, będąc współwłaścicielem auta, zaczyna zbierać swoje własne zniżki za bezszkodową jazdę. Dzięki temu, gdy zdecyduje się na samodzielne ubezpieczenie samochodu, jego składka będzie niższa.

Wady współwłasności:

• Odpowiedzialność za szkody współwłaściciela – jeśli jeden ze współwłaścicieli spowoduje szkodę, odbije się to na historii ubezpieczeniowej wszystkich właścicieli pojazdu. Może to skutkować utratą zniżek i wyższymi kosztami OC w przyszłości.
• Trudniejsza sprzedaż pojazdu – aby sprzedać samochód, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. Jeśli każdy z nich ma inne plany co do auta, może to prowadzić do komplikacji.
• Możliwe obowiązki podatkowe – jeśli udział we współwłasności został przekazany w formie darowizny, należy zgłosić to do urzędu skarbowego. W przypadku osób spoza najbliższej rodziny może to wiązać się z koniecznością zapłaty podatku.

Kto może być współwłaścicielem samochodu?

Współwłaścicielem samochodu może zostać każda osoba, która ma pełną zdolność do czynności prawnych. Współwłasność pojazdu najczęściej dotyczy członków rodziny, ale nie jest to reguła – współwłaścicielem samochodu może być również osoba spoza rodziny, np. przyjaciel, partner biznesowy czy osoba, z którą zawrze się odpowiednią umowę.

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, współwłaścicielami mogą być osoby fizyczne, ale także podmioty prawne, np. firmy, które zdecydują się na współwłasność auta w celu wspólnego użytkowania.

Warto dodać, że osoby niepełnoletnie również mogą być współwłaścicielami pojazdu, jednak wymaga to zgody ich przedstawicieli ustawowych (rodziców lub opiekunów prawnych). W takich przypadkach konieczne jest spełnienie dodatkowych formalności, takich jak pełnomocnictwa lub odpowiednia zgoda w dokumentach rejestracyjnych.

Jak zostać współwłaścicielem samochodu?

Aby zostać współwłaścicielem, konieczne jest zawarcie umowy współwłasności auta. Najczęściej odbywa się to w formie umowy sprzedaży lub umowy darowizny, które regulują przeniesienie części własności pojazdu na więcej niż jedną osobę.

Współwłaściciel pojazdu a umowa kupna-sprzedaży

Umowa sprzedaży pozwala na przekazanie własności pojazdu za określoną kwotę. W przypadku, gdy samochód ma kilku właścicieli, umowa sprzedaży powinna zawierać zapis, który precyzuje, że pojazd staje się współwłasnością określonej liczby osób. Zazwyczaj, w takim przypadku każda ze stron ponosi część kosztów transakcji, a wysokość tej części zależy od ustaleń między współwłaścicielami.

Bardzo ważne jest to, że jeśli współwłaściciel nie należy do najbliższej rodziny, to od transakcji sprzedaży auta należy zapłacić podatek PCC (chyba że kupuje auto na firmę). Podatek od czynności cywilnoprawnych opłacamy w urzędzie skarbowym w ciągu 14 dni od zawarcia umowy kupna-sprzedaży.

Przeczytaj: Jak zapłacić podatek PCC-3? Instrukcja krok po kroku

Współwłaściciel pojazdu a darowizna

W przypadku najbliższej rodziny często stosowanym rozwiązaniem jest przekazanie części samochodu (dokładniej przeniesienie udziału we współwłasności) w darowiźnie. 

Umowę darowizny najlepiej zawrzeć w formie pisemnej, uwzględniając następujące informacje:

• datę zawarcia umowy,
• dane obdarowującego i obdarowanego (imię, nazwisko, adres zamieszkania, PESEL, numer dowodu osobistego lub paszportu),
• przedmiot darowizny,
• dokładną datę przekazania pojazdu,
• wartość przedmiotu darowizny wyrażoną w złotówkach.
   

Jeśli kwota darowizny przekracza 36 120 zł, po zawarciu umowy należy również zgłosić otrzymanie darowizny we właściwym urzędzie skarbowym. W przypadku najbliżej rodziny takie zgłoszenie nie wiąże się z obowiązkiem zapłacenia podatku. Kto zalicza się do tzw. grupy „0”? Są to: współmałżonek, zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), rodzeństwo, pasierbowie, ojczym, macocha. Na zgłoszenie przyjęcia darowizny właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego kupujący ma 6 miesięcy.

Jak dodać współwłaściciela do samochodu? Procedura

Dopisanie współwłaściciela do dowodu rejestracyjnego nie jest skomplikowane, ale wymaga dopełnienia kilku formalności. Co należy zrobić krok po kroku?

1. Podpisz umowę – obecny właściciel przekazuje część własności nowemu współwłaścicielowi poprzez umowę darowizny lub umowę kupna-sprzedaży.
2. Zgłoś zmianę w wydziale komunikacji – zarówno dotychczasowy, jak i nowy współwłaściciel muszą udać się do urzędu, aby zaktualizować dane w dowodzie rejestracyjnym.
3. Rozlicz podatek – jeśli współwłasność została przekazana w drodze sprzedaży, nowy współwłaściciel (kupujący) płaci 2% podatku PCC, chyba że jest płatnikiem VAT, wtedy transakcja może podlegać VAT. W przypadku darowizny obowiązuje zgłoszenie do urzędu skarbowego (dla bliskiej rodziny jest zwolnienie z podatku).
4. Odbierz nowy dowód rejestracyjny – po zmianie danych urząd wyda nowy dokument z wpisem wszystkich współwłaścicieli.

Na dopełnienie wszystkich formalności masz 14 dni od momentu podpisania umowy.

Przeczytaj: Zmiana danych w dowodzie rejestracyjnym – jak zgłosić?

Współwłasność samochodu to wygodne rozwiązanie, które może przynieść korzyści finansowe, ale wiąże się także z pewnymi obowiązkami. Zanim zdecydujesz się na dopisanie współwłaściciela lub sam nim zostać, warto dokładnie przeanalizować wszystkie aspekty prawne i podatkowe, aby uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek.